I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật Việt Nam có bài Án tồn đọng vì “dính“ đến người nước ngoài. Bài báo phản ánh: Người phải thi hành án là người nước ngoài đang thụ hình nhưng không có tài sản để thi hành, hồ sơ ủy thác tư pháp gửi đi nhưng không có kết quả hay đơn giản là những giấy tờ tài sản liên quan đến người nước ngoài cần trả lại cho "khổ chủ" trong khi người nước ngoài đã về nước... là những khó khăn mà các cơ quan thi hành án dân sự (THADS) hiện đang gặp phải khiến lượng án tồn ở địa phương đang có xu hướng tăng.
Luật THADS có 1 điều duy nhất quy định về tương trợ tư pháp về dân sự trong THA (Điều 181). Tuy nhiên vì Luật chưa quy định cụ thể về thủ tục uỷ thác tư pháp quốc tế về THADS cũng như việc xác minh điều kiện THA và thực hiện việc THA tại nước ngoài như thế nào nên các cơ quan THA gặp rất nhiều lúng túng.
Theo ông Phạm Văn Thành, Cục THADS Quảng Nam thì các khó khăn thường gặp là trường hợp người phải THA là người nước ngoài, địa chỉ cư trú đã được ghi cụ thể trong bản án, họ đã chấp hành xong hình phạt tù và đã hồi hương về nước. Tuy nhiên việc xác minh về nhân thân, tài sản của người phải THA ở nước ngoài hiện nay cơ quan THADS không thể thực hiện được, do đó không có cơ sở để hoãn THA theo Điều 48 Luật THADS và cũng không có căn cứ để đình chỉ THA theo Điều 50 của Luật này.
Dạng thứ hai là những bản án, quyết định của Tòa án mà đương sự là người nước ngoài, mà quốc gia nơi người đó mang quốc tịch chưa có hiệp định tương trợ tư pháp với Việt Nam, khiến cho việc ủy thác tư pháp không thể thực hiện được.
Đương sự là người phải thi hành khoản nộp ngân sách nhà nước, chưa thi hành xong phần nghĩa vụ của mình, nhưng hiện tại đã trở về nước và không để lại tài sản gì ở Việt Nam, cơ quan THADS đã thực hiện mọi biện pháp, nhưng việc THA vẫn không có kết quả hoặc có xác ninh được địa chỉ, nhưng không thể tiến hành các thủ tục ủy thác tư pháp được do Việt Nam chưa có Hiệp định tương trợ tư pháp với nước mà người phải THA là công dân.
Nếu thực hiện việc yêu cầu nước sở tại công nhận và cho thi hành bản án tại nước đó thì hiện nay chưa quy định cơ quan nào có trách nhiệm thực hiện việc này (vì đây là khoản thu cho ngân sách nhà nước).
Ngoài ra, cũng theo ông Thành, có một số tình huống khác, như: trường hợp người nước ngoài phạm tội bị bắt, khi đưa vụ án ra xét xử, Tòa án tuyên vô tội và họ đã hồi hương, nhưng tang vật vụ án mà họ được nhận lại vẫn đang bảo quản tại kho cơ quan điều tra hoặc kho cơ quan THADS rất khó được xử lý vì nhiều lý do.
Bên cạnh đó, vướng mắc mà địa phương gặp phải là những trường hợp đã ủy thác mà không có kết quả hay có kết quả nhưng chưa đúng và đầy đủ thì có phải tiếp tục ủy thác hay không?
2. Báo CAND Online có bài: Hà Nội: 18 đơn vị chưa thực hiện tốt việc gửi, nhận văn bản điện tử có chữ ký điện tử. Bài báo đưa tin: Theo thống kê của Văn phòng UBND TP Hà Nội về tình hình thực hiện hoạt động gửi, nhận văn bản điện tử có chữ ký điện tử phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của UBND TP từ ngày 15/3 đến 14/4, hầu hết các cơ quan hành chính trực thuộc thành phố đã thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của UBND TP.
Tuy nhiên, còn 10 cơ quan chưa triển khai và 18 cơ quan đã triển khai gửi, nhận văn bản điện tử có chữ ký điện tử nhưng chưa đạt yêu cầu (tính đến ngày 14/4), trong đó có Sở GD&ĐT, Sở Tư pháp, Sở Ngoại vụ, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng như một số cơ quan, UBND cấp huyện khác.
3. Báo Lao động có bài Buộc thi hành án hơn 12 tỉ đồng bảo hiểm xã hội. Bài báo phản ánh: Ngày 2.5, BHXH TPHCM cho biết, TAND thành phố đã đình chỉ vụ án dân sự phúc thẩm giữa BHXH TPHCM và Cty CP dịch vụ bưu chính viễn thông Sài Gòn – SPT (mạng di động SFone), do SPT rút kháng cáo ngay tại phiên tòa phúc thẩm. Điều này có nghĩa bản án sơ thẩm của TAND quận 1 tuyên buộc DN này phải đóng số tiền hơn 12 tỉ đồng BHXH cho NLĐ sẽ được thi hành theo pháp luật.
Cty SPT có trụ sở chính ở số 199 Điện Biên Phủ, Q.Bình Thạnh (TPHCM), đã để nợ lương, BHXH của NLĐ kéo dài. Ngày 25.9.2001, SPT mở chi nhánh là Trung tâm điện thoại CDMA (S-Telecom hay mạng di động SFone) và hoạt động theo ủy quyền của SPT. Sau khi SFone làm ăn bết bát, nhiều lao động bị chấm dứt hợp đồng nhưng chưa nhận được lương và trợ cấp. Khoản tiền đóng BHXH nhiều tỉ đồng cũng bị đơn vị này làm lơ, đã khiến NLĐ không được chốt sổ, dẫn đến nhiều người không thể đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp...
Đại diện BHXH TPHCM khẳng định, ngay sau khi nhận được quyết định đình chỉ vụ án, BHXH TPHCM sẽ tiến hành xác minh điều kiện thi hành án của SPT, đồng thời yêu cầu cơ quan THA vào cuộc, buộc SPT tuân thủ pháp luật đóng BHXH cho NLĐ.
4. Báo Pháp luật Việt Nam có bài Quy định về hộ gia đình “làm khó“ người giao dịch dân sự. Bài báo phản ánh: Bộ luật Dân sự (BLDS), Luật Đất đai, Luật Cư trú, Luật HNGĐ... và rất nhiều luật khác đều có quy định về hộ gia đình. Giữa "rừng luật" như vậy nhưng trên thực tế, việc vận dụng gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc, nhất là trong các giao dịch chuyển nhượng tài sản.
BLDS hiện hành chưa định nghĩa rõ ràng khái niệm như thế nào là hộ gia đình (mà chỉ khẳng định hộ gia đình có thể là chủ thể trong quan hệ pháp luật dân sự) và khi thực hiện các giao dịch dân sự thì căn cứ vào tiêu chí nào để xác định các thành viên trong hộ gia đình đó.
Hiện nay, cách xác định phổ biến về thành viên hộ gia đình là căn cứ vào sổ hộ khẩu. Cho rằng "sổ hộ khẩu không có giá trị chứng minh quyền sở hữu/ sử dụng một khối tài sản chung nào đó của những người có tên trong sổ hộ khẩu" nhưng theo ông Tuấn Đạo Thanh - Trưởng Phòng Công chứng số 1 Hà Nội - thì "phương pháp dùng sổ hộ khẩu để xác định số lượng thành viên trong hộ gia đình trên thực tế lại là biện pháp duy nhất hiện đang được các công chứng viên sử dụng".
Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cho rằng, sự biến động về thành viên trong hộ gia đình cũng chưa được BLDS dự liệu. Bởi lẽ, trên thực tế, gia đình không phải là một chủ thể bất biến mà luôn chứa đựng những yếu tố biến động của sinh, ly, tử, biệt, tách, nhập…, tuy nhiên, do quy định của BLDS không rõ ràng nên khó xác định thành viên của hộ trong trạng thái biến động đó.
Bà Lê Thị Hoàng Thanh và ông Phạm Văn Bằng - Viện Khoa học Pháp lý, Bộ Tư pháp - cho rằng: Sau khi chính sách về đất đai được rà soát lại, Luật Đất đai năm 2003 được xem xét sửa đổi, bổ sung toàn diện, cơ quan có thẩm quyền nên rà soát, xác định lại từng mảnh đất ghi nhận quyền sử dụng của hộ gia đình thuộc về thành viên cụ thể trong gia đình.
Những giấy chứng nhận đã cấp cho hộ gia đình cần được chỉnh sửa theo hướng ghi rõ các cá nhân là thành viên, nghĩa là ghi đủ tên các thành viên của hộ hoặc ghi một hay một số cá nhân là chủ sử dụng đất thực sự khi có đủ căn cứ chứng minh nguồn gốc đất đó do cá nhân được chuyển nhượng, chia tách hoặc do thừa kế, tặng cho riêng. Với đề xuất này, hai chuyên gia nói trên ủng hộ phương án không duy trì hộ gia đình là chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự.
Tuy nhiên, theo ông Tuấn Đạo Thanh thì việc quy định hộ gia đình là chủ thể pháp luật dân sự trong thời điểm hiện nay là cần thiết do hộ gia đình không những chỉ tham gia các quan hệ về đất đai mà còn là chủ thể của rất nhiều loại hình giao dịch khác. Tuy nhiên vấn đề đặt ra là phải quy định cụ thể, rõ ràng cách thức xác định số lượng thành viên của hộ gia đình, quyền và nghĩa vụ của từng cá nhân thành viên cũng như chế định đại diện trong hộ gia đình.
5. Báo Thanh niên Online có bài Luật sư than khó vì quy định “gặp 1 giờ”. Bài báo phản ánh: Quy định có từ cách đây 15 năm, khống chế thời gian luật sư tiếp xúc với thân chủ là bị can, bị cáo trong các vụ án hình sự bị tạm giam đang làm khó người bào chữa.
Giới luật sư than rằng Nghị định ban hành Quy chế về tạm giữ, tạm giam số 89/1998/NĐ-CP ngày 7.11.1998 đang làm khó họ. Cụ thể, khoản 2 điều 22 nghị định này quy định: “Người bị tạm giữ, tạm giam có thể được gặp thân nhân, luật sư hoặc người bào chữa khác và do cơ quan đang thụ lý vụ án quyết định.
Trưởng nhà tạm giữ, giám thị trại tạm giam quyết định thời gian gặp nhưng không quá một giờ mỗi lần gặp”.
Trên thực tế, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định 98/2002 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 89, nhưng riêng quy định về thời gian luật sư tiếp xúc với người tạm giam, tạm giữ vẫn được giữ nguyên. Luật sư Trần Công Ly Tao cho rằng: “Từ năm 1998 đến nay chính sách của nhà nước ta có rất nhiều thay đổi. Không biết bao nhiêu luật đã ban hành. Đặc biệt, cải cách lĩnh vực tư pháp nhằm hướng tới nhà nước pháp quyền nhưng thực tế luật sư vẫn còn cảm thấy khó khăn việc hành nghề trước những quy định riêng hạn chế quyền của luật sư”.
Luật sư Lương phân tích, thời gian làm việc, tiếp xúc của luật sư với bị can, bị cáo đang bị tạm giam trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử đều bị khống chế không quá một giờ mỗi lần gặp và tương đương với thời gian thăm nuôi, gặp mặt của thân nhân người bị tạm giữ, tạm giam. Trong khi đó, Nghị định 89 và 98 không giới hạn thời gian làm việc của điều tra viên, kiểm sát viên, cán bộ tòa án. Thực tế, quy định “gặp 1 giờ” đã không đáp ứng nhu cầu cần thiết cho hoạt động nghề nghiệp, công việc bào chữa của luật sư. Có lẽ, đã đến lúc quy định này cần được xem xét điều chỉnh phù hợp.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo Điện tử Chính phủ đưa tin Chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nổi bật trong tuần từ 29/4 đến 4/5/2013:
- Hỗ trợ xây sửa nhà cho hộ gia đình có công
Theo Quyết định 22/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở có hiệu lực thi hành từ 15/6/2013, đối tượng được hỗ trợ là hộ gia đình mà người có công với cách mạng, thân nhân liệt sỹ hiện đang ở và có hộ khẩu thường trú tại nhà ở đó trước ngày 15/6/2013.
Hộ gia đình được hỗ trợ phải có đủ 2 điều kiện: 1- Là hộ gia đình có người có công với cách mạng đã được cơ quan có thẩm quyền công nhận; 2- Hộ đang ở nhà tạm hoặc nhà ở bị hư hỏng nặng (kể cả các hộ đã được hỗ trợ theo các chính sách khác trước đây) với mức độ: Phải phá dỡ để xây mới nhà ở; hoặc phải sửa chữa khung, tường và thay mới mái nhà ở.
Ngân sách Nhà nước (gồm ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương) sẽ hỗ trợ 40 triệu đồng/hộ đối với trường hợp phải phá dỡ để xây mới nhà ở; hỗ trợ 20 triệu đồng/hộ đối với trường hợp phải sửa chữa khung, tường và thay mới mái nhà ở.
- Điều tra, xử lý nghiêm các băng nhóm ”xã hội đen”
Những ngày qua, các cơ quan báo chí đã đưa tin phản ánh về các đối tượng, băng nhóm “xã hội đen” hoạt động bảo kê, lộng hành ở tỉnh Hưng Yên, Thành phố Hồ Chí Minh và Hải Phòng.
Trước tình hình trên, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Trưởng Ban Chỉ đạo phòng, chống tội phạm của Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an và Tỉnh ủy, UBND tỉnh Hưng Yên; Thành ủy, UBND Thành phố Hồ Chí Minh và Hải Phòng điều tra, xử lý nghiêm các đối tượng, băng nhóm “xã hội đen” hoạt động bảo kê.
Cũng trong tuần này, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Trưởng Ban Chỉ đạo 138/CP đã yêu cầu thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và các địa phương trong cả nước tiếp tục mở các đợt cao điểm trấn áp tội phạm; kiên quyết, kiên trì tấn công, truy quét, không để hình thành các điểm nóng về tội phạm, làm giảm các loại tội phạm đang nổi lên.
- Chấn chỉnh việc xác định nạn nhân chất độc hóa học/dioxin
Thực tế gần đây cho thấy, lợi dụng việc chưa giải mã phiên hiệu các đơn vị quân đội, chưa xác định được chính xác các vùng bị phun, rải chất độc hoá học, các khu vực có kho chứa chất độc dioxin nên ở nhiều địa phương đã xuất hiện hiện tượng sử dụng giấy tờ giả chứng nhận, chứng minh tham gia kháng chiến ở vùng chịu ảnh hưởng chất độc hóa học. Ngoài ra, còn có tình trạng làm giả Huân, huy chương giải phóng, Giấy tờ xác nhận tình trạng bệnh, tật do phơi nhiễm dioxin và trà trộn trong hồ sơ xác nhận. Đây là những nguyên nhân dẫn đến việc chính sách bị lạm dụng để trục lợi.
Theo số liệu tổng điều tra những người tham gia kháng chiến và con đẻ của họ bị nhiễm dioxin tại Quyết định 74/1998/QĐ-TTg, chỉ có 80.000 người thuộc diện này. Tuy nhiên, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã xác nhận tính đến thời điểm này cả nước có trên 236.000 người trực tiếp tham gia hoạt động kháng chiến và con đẻ của họ bị phơi nhiễm và ảnh hưởng bởi chất độc hóa học dioxin.
Do vậy, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân yêu cầu Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội khẩn trương hoàn thành việc ban hành Thông tư hướng dẫn về quy trình xác định, trình tự thủ tục hồ sơ xác nhận nạn nhân chất độc hóa học/dioxin do Mỹ sử dụng trong chiến tranh tại Việt Nam, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 30/5 tới.
- Ngăn chặn triệt để vận chuyển trái phép gia cầm qua biên giới
Trước tình hình dịch cúm gia cầm đang diễn biến phức tạp, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân yêu cầu tỉnh ủy, UBND các tỉnh biên giới phải siết chặt quản lý, ngăn chặn triệt để hơn nữa việc vận chuyển trái phép gia cầm, sản phẩm gia cầm qua biên giới.
Phó Thủ tướng yêu cầu tỉnh ủy, UBND các tỉnh biên giới tiếp tục triển khai quyết liệt Đề án phòng ngừa ngăn chặn vận chuyển và kinh doanh gia cầm, sản phẩm gia cầm nhập khẩu trái phép.
- Đẩy mạnh, thu hút đầu tư vào vùng Tây Bắc
Nhằm đẩy mạnh và thu hút đầu tư, bảo đảm an sinh xã hội và phát triển kinh tế-xã hội vùng Tây Bắc, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Trưởng Ban Chỉ đạo Tây Bắc, yêu cầu trong thời gian tới, UBND các tỉnh vùng Tây Bắc cần làm tốt công tác thu hút đầu tư phát triển trên địa bàn, tập trung rà soát, điều chỉnh, quản lý quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội cho phù hợp với yên cầu thực tế.
Theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng, UBND các tỉnh vùng Tây Bắc cần xây dựng và quản lý có hiệu quả hệ thống kết cấu hạ tầng, các khu, cụm công nghiệp; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn giản, tiện lợi, đảm bảo sự bình đẳng, công khai, minh bạch trong quá trình vận động, thu hút đầu tư. Đối với các dự án triển khai trên địa bàn nhiều tỉnh, cần chủ động phối hợp giữa các địa phương, các bộ, ngành liên quan để thực hiện có hiệu quả.
2. Báo Người đưa tin có bài Giới luật gia nói về bí mật nguồn tin báo chí. Bài báo phản ánh: “Mỗi ngành, nghề đều có những nguyên tắc hoạt riêng và pháp luật phải tôn trọng những nguyên tắc đó. Việc đề xuất của ngành này mà ảnh hưởng đến sự hoạt động bình thường của ngành khác thì dù vì mục đích gì cũng cần phải xem lại đề xuất ấy.”
Những ngày qua làng báo Việt Nam lại chấn động bởi thông tin Bộ Công an có ý kiến sẽ tham mưu, đề xuất Chính phủ báo cáo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét sửa đổi Điều 7 Luật Báo chí theo hướng chánh án Tòa án nhân dân, viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân và thủ trưởng cơ quan điều tra các cấp có quyền yêu cầu cơ quan báo chí cung cấp nguồn tin đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Để rộng đường dư luận về vấn đề này báo Người đưa tin xin trích đăng một số ý kiến của các chuyên gia pháp lý, luật sư xoay quanh đề xuất của Bộ công an.
Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam, nguyên quyền Trưởng ban Nội chính TW Đảng, ông Phạm Quốc Anh thẳng thắn cho hay: Nếu quy định như Bộ Công an đề xuất thì không ai cung cấp thông tin cho báo chí nữa.
Luật sư Trương Toàn Thắng, trưởng VPLS Tâm Hoàng Nghĩa cho rằng: “Việc đấu tranh phòng chống tham nhũng không phải là nhiệm vụ riêng của ngành công an. Tất cả các ngành cũng như mọi tầng lớp nhân dân đều cần có ý thức chung tay đấu tranh đầy lùi “vấn nạn” này. Tuy nhiên mỗi ngành, nghề đều có những nguyên tắc hoạt động riêng, có tính độc lập và pháp luật phải tôn trọng những nguyên tắc đó. Việc đề xuất của ngành này mà ảnh hướng đến sự hoạt động bình thường của ngành khác thì dù vì mục đích gì cũng cần phải xem lại đề xuất ấy”.
Xét trên góc độ một đề xuất sửa đổi văn bản pháp luật, ông Lưu Xuân Vĩnh, Công ty Luật Quốc tế Indochine Counsel nói: “Một đề xuất sửa đổi luật phải dựa trên nhiều yếu tố trong đó ngoài tính cấp thiết như để làm gì? thì còn phải xem xét tính hợp lý của đề xuất và vấn đề đạo đức liên quan đến chủ thể thực hiện. Có lẽ không phải ngẫu nhiên mà các nhà làm Luật lại đưa quy định về bảo mật nguồn tin lên ngay đầu của Luật báo chí. Điều đấy cho thấy tầm quan trọng và ý nghĩa của điều luật. Báo chí cũng có nhiều điểm tương đồng với nghề luật sư. Việc cung cấp thông tin của khách hàng đối nghề luật sư cũng như cung cấp thông tin của nguồn tin đối với nghề báo mà làm ảnh hưởng, gây hại đối với người cho tin là vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Nghề nào cũng có tôn chỉ đạo đức của nghề ấy. Việc Bộ công an có ý tưởng đề xuất như vậy là chưa phù hợp.”
"Xét về quyền tác giả đối với tin bài thì các tác phẩm báo chí thuộc thể loại: phóng sự, ghi nhanh, tường thuật, phỏng vấn, phản ánh, điều tra, bình luận, xã luận, chuyên luận, ký báo chí và các thể loại báo chí khác đăng, phát trên báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử hoặc các phương tiện khác (trừ tin tức thời sự thuần tuý đưa tin) còn được bảo hộ quyền tác giả theo quy định của Bộ luật dấn sự, Luật sở hữu trí tuệ và các công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Tác giả của bài báo có quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm; Bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả. Như vậy, việc đưa ra một quy định mới mà có ảnh hưởng trực tiếp tới quyền của tác giả đã được pháp luật công nhận cần phải được cân nhắc và xem xét kỹ. Theo tôi việc yêu cầu báo chí cung cấp thông tin đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng như Điều 7 Luật báo chí hiện hành vẫn còn phù hợp với thời đại và xu hướng tự do báo chí của thế giới", luật sư Trần Anh Dũng, Công ty Luật Đại Phúc chia sẻ với báo Người đưa tin .