I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật và Xã hội có bài Góp ý Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992: Quyền im lặng cho bị can, bị cáo cần được Hiến định. Liên đoàn Luật sư Việt Nam (LĐLSVN) vừa có bản kiến nghị gửi Ủy ban sửa đổi Hiến pháp, kiến nghị sửa đổi 6 vấn đề cơ bản.
Trước kết, LĐLSVN đề nghị không dùng tên gọi “Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi năm 2013)” như Dự thảo mà đổi thành “Hiến pháp năm 2013” vì lần sửa đổi này đã sửa đổi cơ bản Hiến pháp hiện hành, đánh dấu một bước phát triển mới trong hoạt động lập hiến (trong 124 Điều chỉ giữ nguyên 14 Điều, bổ sung, sửa đổi 99 Điều, xây dựng mới 11 Điều).
LĐLSVN cũng cho rằng, Hiến pháp phải là một “Khế ước xã hội”, trong đó nhân dân trao những quyền nhất định cho Nhà nước và có quyền giám sát hoạt động của Nhà nước trong việc thực hiện các quyền đó. Do đó, Lời nói đầu mang tính chất như một Bản Tuyên ngôn của chủ thể quyền lực là nhân dân, nên không cần viết dài dòng như trong Dự thảo. Đồng thời, Lời nói đầu phải thể hiện “Hiến pháp do nhân dân lập nên” cho phù hợp với tư tưởng chủ quyền nhân dân đối với Hiến pháp.
Điều 2 Dự thảo quy định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức”. LĐLSVN cho rằng, quy định về “nền tảng quyền lực nhân dân là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức” trong tình hình hiện nay là chưa thỏa đáng và chưa tập hợp được sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân, nên chỉ cần quy định “tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân” là đủ.
Đồng tình với việc xác định quyền lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam trong Điều 4 của Dự thảo, LĐLSVN kiến nghị thêm, trong khoản 1 của Điều 4, chỉ cần xác định “Đảng cộng sản Việt Nam là lực lượng tiên phong của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của toàn thể dân tộc Việt Nam” là đủ. Ngoài ra, để tránh những tư tưởng tiêu cực về việc Đảng đứng trên hoặc đứng ngoài pháp luật như một số người quan niệm hiện nay, Hiến pháp cần xác định phải có một đạo luật về sự lãnh đạo của Đảng.
Quy định về “Quyền con người”, “Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân” trong Dự thảo theo LĐLSVN là còn lộn xộn, chưa phân định rõ ràng giữa hai loại quyền này. Do đó, nên sắp xếp lại các điều khoản trong Chương II theo thứ tự hai nhóm “Quyền con người” và “Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân” để bảo đảm tính lôgic của hai nhóm quyền. Ngoài ra, Điều 71 Hiến pháp hiện hành quy định: “Không ai bị bắt, nếu không có quyết định của TAND, quyết định hoặc phê chuẩn của VKSND, trừ trường hợp phạm tội quả tang. Việc bắt và giam giữ người phải đúng pháp luật”. Đây là một điều khoản tồn tại xuyên suốt từ Hiến pháp năm 1946, 1960, 1980 và 1992 nhưng trong Dự thảo sửa đổi, câu này bị cắt bỏ. Theo LĐLSVN điều này là không hợp lý, và đề nghị giữ lại quy định này.
LĐLSVN cũng kiến nghị quyền được tiếp cận và sử dụng trợ giúp pháp lý không nên chỉ giới hạn khi có quyết định bắt người tạm giữ hoặc khi có quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can mà ngay cả khi người bị tình nghi phạm tội bị triệu tập, mời lên CQCA do có đơn tố cáo hoặc thông tin tố giác tội phạm, họ phải được quyền mời luật sư tham gia tư vấn, trợ giúp pháp lý ngay từ đầu. Cụ thể, Hiến pháp phải quy định: “Người bị tình nghi, bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam, bị điều tra, truy tố, xét xử có quyền sử dụng tư vấn pháp lý của luật sư, có quyền im lặng khi chưa có luật sư tham gia tư vấn pháp lý cho mình”.
Đồng thời, LĐLSVN kiến nghị xác định Tổ chức luật sư là một “Chủ thể tư pháp” độc lập trong Hiến pháp. Vì, xét về bản chất, chức năng bào chữa tồn tại độc lập và đối trọng với chức năng buộc tội như một tất yếu khách quan, tự thân của tố tụng hình sự trong Nhà nước pháp quyền. Việc giới hạn hoạt động nghề nghiệp luật sư bằng cách phân loại vào phạm trù “hoạt động bổ trợ tư pháp” đã làm giảm nhẹ ý nghĩa và các giá trị xã hội mà nghề này đóng góp vào quá trình phát triển dân chủ nói chung và hoạt động tư pháp nói riêng.
2. Báo Pháp luật Việt Nam có bài Cô giáo chuyển giới được Liên bộ bảo vệ. Bài báo phản ánh: Liên quan đến các Quyết định của UBND huyện Chơn Thành (tỉnh Bình Phước) về việc thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, xác định lại giới tính đối với trường hợp Phạm Văn Hiệp (đã chuyển giới thành nữ, mang tên Phạm Lê Quỳnh Trâm), Bộ Tư pháp khẳng định UBND huyện này đã chưa làm đúng quy định của Nghị định số 158/2005/NĐ-CP về đăng ký và quản lý hộ tịch.
Tuy nhiên, với quan điểm bảo vệ quyền lợi tối đa cho công dân, Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục “vào cuộc” với các cơ quan chức năng để có hướng giải quyết chung cho những trường hợp đang gặp vướng mắc tương tự.
Báo cáo của Sở Tư pháp Bình Phước cho biết, Phạm Văn Hiệp đã phẫu thuật chuyển đổi giới tính (phẫu thuật bơm ngực và phẫu thuật bộ phận sinh dục giống nữ giới) tại Thái Lan từ năm 2008, được bác sĩ Phòng khám sản, Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Phước xác nhận có bộ phận sinh dục ngoài. Sau khi có đơn của Hiệp, liên tiếp ngày 5 và 6/11/2009, UBND huyện Chơn Thành đã ra Quyết định số 5876/QĐ-UBND và 5877/QĐ-UBND về việc thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, xác định lại giới tính, cho phép Hiệp xác định lại giới tính từ giới tính nam thành giới tính nữ, thay đổi chữ lót và tên từ Phạm Văn Hiệp thành Phạm Lê Quỳnh Trâm.
Qua xác minh trực tiếp của Sở Tư pháp, Phòng Tư pháp huyện Chơn Thành đã nhận có sai sót, lúng túng trong việc thực hiện Nghị định số 88/2008/NĐ-CP về xác định lại giới tính. Còn Sở Y tế cũng khẳng định, Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Phước chưa được Bộ Y tế cho phép thực hiện việc can thiệp y tế nhằm xác định lại giới tính nên nội dung xác nhận của vị bác sĩ cho Hiệp là không đủ cơ sở pháp lý để tiến hành đăng ký xác định lại giới tính. Trên cơ sở đó, Sở Tư pháp kiến nghị UBND tỉnh xem xét ban hành quyết định thu hồi và hủy bỏ các Quyết định của UBND huyện Chơn Thành, đồng thời chỉ đạo UBND huyện xem xét, xử lý những cán bộ, công chức trực tiếp tham mưu, giải quyết vụ việc này.
Bộ Tư pháp nhận định, kiến nghị của Sở Tư pháp Bình Phước là hợp lý vì UBND huyện Chơn Thành thực hiện thủ tục xác định lại giới tính trong Giấy khai sinh chưa đúng với quy định của Nghị định số 158, không tiến hành xác minh việc Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Phước có được can thiệp y tế để xác định lại giới tính theo quy định của Nghị định 88 hay không.
Tuy nhiên, thực tế hiện Phạm Văn Hiệp đã thực sự là “cô giáo” nên cũng cần tính đến việc ghi giới tính trong Giấy khai sinh cho phù hợp với hình thức bên ngoài để thuận lợi trong các giao dịch hàng ngày. Với quan điểm đó, Thứ trưởng Đinh Trung Tụng đã phải chỉ đạo qua điện thoại yêu cầu Sở Tư pháp tỉnh Bình Phước tham mưu UBND tỉnh tạm dừng ký quyết định thu hồi các Quyết định của UBND huyện và gửi văn bản chính thức đến UBND tỉnh.
Nhằm tiếp tục tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong việc áp dụng pháp luật về vấn đề này cũng như bảo đảm tính pháp chế, quyền lợi chính đáng của người dân, chiều qua (2/4), Bộ Tư pháp tổ chức họp với đại diện một số đơn vị của Bộ Y tế để thống nhất cách giải quyết theo hướng nhân văn, cầu thị và khẳng định được rằng cơ quan Nhà nước không vô cảm với dân.
Cho biết đến nay Bộ Y tế chưa nhận được đề nghị nào từ địa phương hoặc cá nhân anh Hiệp, nhưng đại diện Vụ Pháp chế, Vụ Bảo vệ sức khỏe bà mẹ, trẻ em và Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cũng thống nhất sẽ chủ động liên lạc với địa phương hoặc trực tiếp với anh Hiệp để lắng nghe tâm tư, khúc mắc và có hướng dẫn cụ thể. “Nếu thành lập đoàn như đề xuất của ông Huệ thì chắc cũng chỉ 5-7 ngày là giải quyết xong” - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế Nguyễn Huy Quang nói thêm.
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Hà Nội thanh tra công tác chứng thực, hộ tịch. Bài báo đưa tin: Từ ngày 3-4 đến 30-5, Thanh tra Bộ Tư pháp sẽ chủ trì, phối hợp cùng Sở Tư pháp TP Hà Nội tổ chức thanh tra về công tác chứng thực, hộ tịch tại 18 quận, huyện trên địa bàn TP Hà Nội.
Nội dung thanh tra sẽ tập trung vào các vấn đề chính như: đăng ký khai sinh, đăng ký kết hôn, khai tử, nuôi con nuôi, giám hộ, đăng ký việc nhận cha, mẹ, con. Đoàn cũng thanh tra tình hình sử dụng sổ, biểu mẫu hộ tịch theo quy định của Nhà nước; kiểm tra việc thực hiện theo quy định về mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng lệ phí cấp bản sao, lệ phí hộ tịch; thanh tra trách nhiệm công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về hộ tịch; thanh tra công tác quản lý nhà nước về chứng thực…
Đoàn thanh tra chủ trương xử lý nghiêm đối với những vi phạm của các cá nhân, tổ chức trong quá trình quản lý, thực hiện công tác hộ tịch và chứng thực. Qua thanh tra, tiếp thu, phản ánh các kiến nghị của cá nhân, tổ chức, phát hiện bất cập thực tế áp dụng pháp luật để có biện pháp tháo gỡ, hỗ trợ, giải đáp kịp thời những vướng mắc phát sinh.
4. Báo Hà Nội mới Online có bài Thước đo hiệu quả cải cách thủ tục hành chính. Bài báo phản ánh: Vấn đề cốt lõi của cải cách hành chính là nâng cao trách nhiệm công vụ. Cục Kiểm soát thủ tục hành chính (TTHC) - Bộ Tư pháp phối hợp với Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC) xây dựng bảng khảo sát đánh giá về kết quả cải cách TTHC thông qua người dân và doanh nghiệp (DN).
Theo đó, mức độ hài lòng của người dân và DN khi thực hiện TTHC tại các cơ quan nhà nước sẽ được đánh giá bởi những hệ thống giám sát với những tiêu chí cụ thể, đây cũng là công cụ để Cục Kiểm soát TTHC và Hội đồng Tư vấn cải cách hành chính (CCHC) đo lường tác động trên thực tế của việc cải cách TTHC theo định kỳ hằng năm (bắt đầu từ năm 2013).
Để đánh giá tình hình thực hiện cải cách TTHC tại các bộ, ngành, địa phương khách quan, trung thực, các chuyên gia cho rằng, cần tiến hành khảo sát trên hai mặt: Đánh giá từ nội bộ các cơ quan hành chính về mức độ hoàn thành nhiệm vụ và đánh giá từ phía người dân, DN khi tham gia thực hiện các TTHC. Bà Phạm Ngọc Linh, chuyên gia IFC cho biết: "Hiện nay, nhiều cơ quan nhà nước đang tiến hành xây dựng chỉ số CCHC và chỉ số đo lường sự hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của các cơ quan hành chính nhà nước. Song, các phương pháp đó còn thiên về tự đánh giá và chỉ phục vụ cho một bộ, ngành hoặc một lĩnh vực nhất định. Với công cụ khảo sát đánh giá do Cục Kiểm soát TTHC và IFC thực hiện, những tác động của TTHC sẽ được đo lường, các lĩnh vực được cải cách tốt và chưa tốt, những TTHC nào cần được cải cách và ưu tiên cải cách sẽ được thể hiện rõ, tạo nên một bức tranh tổng thể".
Theo Quyết định 263/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, có 24 nhóm TTHC ảnh hưởng trực tiếp đến công dân và doanh nghiệp, đang là rào cản đối với sự phát triển kinh tế - xã hội cần được tháo gỡ, cải cách quyết liệt. Hiện tại, các nhóm đang được các bộ, ngành tập trung cải cách là: Đăng ký DN, đăng ký hoạt động DN; thuế; đất đai - đầu tư - xây dựng; y tế - khám chữa bệnh và đào tạo. Nếu áp dụng được bảng khảo sát sẽ là thước đo thiết thực đánh giá hiệu quả cải cách TTHC trong các nhóm lĩnh vực "nóng". Lãnh đạo Cục Kiểm soát TTHC khẳng định, những đánh giá này không xuất phát từ cơ quan nhà nước mà đứng ở góc độ người dân và DN chịu tác động của TTHC mong muốn cơ quan nhà nước sửa đổi, bổ sung những nội dung liên quan đến thủ tục đó. Sản phẩm báo cáo đánh giá sẽ thể hiện cách nhìn riêng của Hội đồng Tư vấn cải cách TTHC về những cảm nhận, đánh giá của người dân, doanh nghiệp đối với kết quả thực hiện cải cách TTHC của các bộ, ngành, địa phương một cách tương đối toàn diện, sinh động, khái quát được mặt tích cực, tồn tại và minh chứng cụ thể, những nội dung gì cần tiếp tục cải cách… Từ đó báo cáo, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ những nhiệm vụ cải cách TTHC trọng tâm trong các năm tiếp theo cũng như những sáng kiến cải cách các quy định hành chính nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho người dân, DN trong thực hiện TTHC.
Nhận xét về bảng hỏi, nhiều ý kiến cho rằng, với việc đánh giá thông qua người dân và DN, các kết quả của cải cách TTHC được thể hiện khách quan hơn. Cũng có ý kiến cho rằng, bảng hỏi còn dài và quá chi tiết, sẽ gây khó khăn cho quá trình thực hiện.
Thời gian qua, việc đánh giá kết quả cải cách TTHC nói riêng và CCHC nói chung dù đã có chuyển biến nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu, nhiều TTHC vẫn còn rườm rà khiến người dân nản lòng. Hy vọng rằng, cùng với các chỉ số khảo sát mà các bộ, ngành đang tiến hành hiện nay như: Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI), chỉ số CCHC (PAR Index)… bảng khảo sát, đánh giá về kết quả cải cách TTHC được Cục Kiểm soát TTHC và Hội đồng Tư vấn cải cách TTHC tiến hành hằng năm sẽ là công cụ hữu hiệu để đo kết quả thực tế, góp phần đẩy nhanh tốc độ cải cách TTHC của các ngành, các cấp.
II- THÔNG TIN KHÁC
Báo Người Lao động có bài Quảng Bình: Hàng loạt giáo viên xài bằng giả. Bài báo đưa tin: Bà Dương Thị Thu Hiền, Phó trưởng Phòng Tư pháp huyện Bố Trạch - Quảng Bình, ngày 1-4 cho biết huyện vừa có quyết định cho thôi việc đối với 23 giáo viên tại 15 trường mầm non do có hành vi sử dụng bằng cấp giả.
Theo báo cáo kết quả kiểm tra đợt 1 gửi UBND huyện Bố Trạch, trong 436 giáo viên được kiểm tra tại các trường mầm non, qua xác minh hồ sơ gốc tại nơi cấp bằng cho 413 giáo viên, cơ quan chức năng phát hiện 28 trường hợp dùng bằng giả. 23 trường hợp còn lại đoàn kiểm tra của huyện đang xác minh. Tuy nhiên, bước đầu đã phát hiện trong đó có 1 trường hợp sử dụng bằng giả.
Những giáo viên sử dụng bằng giả thừa nhận họ đã mua bằng với giá từ 1 triệu đến 12 triệu đồng của nhiều người ở TP Đồng Hới - Quảng Bình.
Liên quan đến vấn đề này, đại tá Trần Văn Tùng, Trưởng Công an huyện Bố Trạch, cho biết đang phối hợp Phòng An ninh Chính trị nội bộ Công an tỉnh Quảng Bình làm rõ đường dây làm bằng giả.