I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Thi hành án bế tắc vì tòa làm sai tố tụng. Bài báo phản ánh: Trước năm 1990, gia đình ông Trần Văn Tứ khai khẩn được một lô đất ở ấp Gò Cà (xã Phước Thuận, huyện Xuyên Mộc, Bà Rịa-Vũng Tàu).
Tháng 6-2002, người hàng xóm của ông Tứ tranh chấp với ông một phần diện tích trong lô đất mà ông khai khẩn. Sau khi nhận được đơn khiếu nại, UBND xã Phước Thuận chuyển vụ việc về Ban Quản lý rừng dự án 327 (Khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu - Phước Bửu) để nơi đây giải quyết với lý do xã không quản lý đất rừng ở dự án này.
Đang trong quá trình khiếu nại, người hàng xóm của ông Tứ lại bán cho bà Nguyễn Thị Hóa phần đất của mình bao gồm cả diện tích đất đang tranh chấp với ông Tứ. Sau đó, bà Hóa nhờ người đứng tên đăng ký quyền sử dụng đất...
Năm 2006, ông Tứ khiếu nại UBND huyện Xuyên Mộc vì đất tranh chấp chưa được giải quyết nhưng lại cấp giấy chứng nhận cho phía bà Hóa. Tháng 12-2006, Thanh tra huyện Xuyên Mộc khẳng định việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho phía bà Hóa khi đang có tranh chấp là sai, cần phải thu hồi và giải quyết lại từ đầu.
Trong khi UBND huyện Xuyên Mộc và UBND xã Phước Thuận đang giải quyết khiếu nại thì bà Hóa lại khởi kiện ra TAND huyện tranh chấp đất đai với ông Tứ.
Quá trình xét xử, TAND huyện Xuyên Mộc và TAND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đều nhận định ông Tứ không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với diện tích đất đang tranh chấp. Vì vậy, không cần phải kiến nghị UBND huyện Xuyên Mộc xem xét lại việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho phía bà Hóa. Phía bà Hóa chuyển nhượng đất hợp pháp nên ông Tứ phải giao lại phần đất tranh chấp cho bà…
Sau khi bản án có hiệu lực pháp luật, cơ quan thi hành án đã không thể tổ chức thi hành được trên thực tế. Một chấp hành viên cho biết trước khi tòa thụ lý tranh chấp, vụ việc đang thuộc thẩm quyền giải quyết của ủy ban vì có khiếu nại. Ủy ban cũng chưa có quyết định giải quyết nhưng tòa vẫn giải quyết là không đúng. Ngoài ra, tranh chấp này chưa được hòa giải ở cấp cơ sở nhưng tòa vẫn thụ lý là vi phạm thủ tục tố tụng.
Trước những sai sót này, Cục Thi hành án dân sự tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu kiến nghị viện trưởng VKSND Tối cao, chánh án TAND Tối cao xem xét, kháng nghị giám đốc thẩm đối với bản án...
Về vấn đề này Văn phòng đề xuất Tổng cục Thi hành án dân sự xử lý theo thẩm quyền; trường hợp cần thiết, đề xuất Công văn gửi Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Tòa án nhân dân tối cao
2. Báo điện tử Sài Gòn tiếp thị Media có bài Chi cục Thi hành án “được” hoãn toà. Bài báo phản ánh: Bị đơn là chi cục Thi hành án dân sự huyện Trảng Bom, xin hoãn phiên toà phúc thẩm của TAND tỉnh Đồng Nai ngày 25.1, vì lý do bổ sung chứng cứ. Ngay khi hội đồng xét xử chấp nhận đề nghị trên, cô gái trẻ phía nguyên đơn nghẹn ngào nhìn về đại diện bị đơn: “Vì cái sai của các người, cha con tôi mười mấy năm trời không nhà”.
Hồ sơ vụ án là một câu chuyện rất buồn kéo dài đằng đẵng. Vợ chồng ông Vũ Đức Liêm mua được miếng đất cất nhà ở huyện Trảng Bom để xây nhà năm 1985. Hơn mười năm sau, vợ ông Liêm phải thi hành bản án dân sự khác để trả nợ. Đội thi hành án dân sự huyện kê biên phát mãi ngôi nhà. Ông Liêm không đồng tình vì tài sản đó có công tạo lập, có phần sở hữu của ông. Tuy vậy, cơ quan thi hành án vẫn tiến hành cưỡng chế. Hai cha con ông Liêm phản ứng thì bị xử lý về hành vi chống người thi hành công vụ. Ông Liêm bị phạt tù giam một năm, còn cô gái trẻ, con ông bị phạt sáu tháng tù giam khi ấy đang là sinh viên.
Hết hạn chấp hành án, ngôi nhà của vợ chồng ông Liêm giờ đã có chủ mới. Mấy cha con ông dắt díu về nhà mẹ ông ở nhờ. Mẹ ông, bà lão gần 90 tuổi phải “hy sinh” mấy căn phòng trọ để làm chỗ tá túc cho con trai tóc bạc như mẹ. Từ năm 1997 đến nay, ông không ngừng đi khiếu nại rồi tìm đến các cấp toà nhờ can thiệp. May mắn thay, ngày 23.7.2012, công lý được trở về khi TAND huyện Trảng Bom mở phiên toà sơ thẩm, vụ án “tranh chấp về bồi thường thiệt hại trong hoạt động thi hành án” đã tuyên chấp nhận đơn khởi kiện của ông Liêm. Đồng thời, toà cũng buộc chi cục Thi hành án dân sự huyện này phải bồi thường cho ông Liêm hơn 2,5 tỉ đồng. Theo bản án của cấp sơ thẩm, chi cục Thi hành án dân sự huyện Trảng Bom đã tổ chức bán đấu giá tài sản của ông Liêm là trái pháp luật.
Tuy nhiên, tại phiên toà phúc thẩm, đại diện chi cục Thi hành án huyện Trảng Bom vẫn khăng khăng quan điểm, đất và nhà của ông Liêm chỉ là 750m2 chứ không phải 940m2 như hồ sơ vụ án. Toà hỏi cách đo, hai cán bộ này nói sẽ bổ sung chứng cứ sau nên đề nghị hoãn toà. Không ai nhận mình sai…
Trò chuyện với phóng viên Sài Gòn Tiếp Thị, ông Vũ Đức Liêm nói: “Tôi năm nay đã sắp bước sang tuổi thất thập cổ lai hi, vậy mà một lần hoãn toà chỉ vì chi cục Thi hành án không tới, giờ lại hoãn toà vì bổ sung chứng cứ. Họ cứ tìm cách kéo dài thời gian. Tôi tin vào công lý như tin vào bản án công tâm của toà sơ thẩm”
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Tổng cục Thi hành án dân sự tiếp tục theo dõi, chỉ đạo giải quyết theo Công văn số 642/VP-TH ngày 26/7/2012, Công văn số 787/VP-TH ngày 30/8/2012 gửi Tổng cục Thi hành án dân sự
3. Báo Người Lao động có bài Bồi thường do ra quyết định sai: Vẫn nhẹ tay với CBCC sai phạm. Bài báo phản ánh: Đối với các quyết định hành chính của Nhà nước sai thì trước hết phải dùng tiền ngân sách đền bù cho cá nhân, tổ chức bị thiệt hại, sau đó xem xét trách nhiệm để người ra quyết định phải bồi hoàn.
Thời gian qua đã có nhiều vụ cơ quan chính quyền ra quyết định sai hoặc lãnh đạo đơn vị có sai phạm, sau đó cơ quan chức năng kết luận và yêu cầu khắc phục, bồi thường. Ngoài phần ngân sách bỏ ra để khắc phục cũng khiến dư luận chưa hài lòng, còn có phần trách nhiệm bồi hoàn của cán bộ ra quyết định sai, làm sai.
Trong thực tế, cách xử lý liệu đã ổn thỏa về pháp lý và quyền lợi các bên? Ông Nguyễn Sĩ Cương, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, cho rằng về những quyết định hành chính sai dẫn đến người dân khiếu nại và chính quyền, cơ quan Nhà nước phải dùng tiền ngân sách để bồi thường, có khi lên đến hàng chục tỉ đồng thì việc bắt buộc cán bộ, công chức (CBCC) ra quyết định sai phải bồi hoàn số tiền ngân sách đã ứng ra là rất khó thực hiện.
Theo ông Nguyễn Sỹ Cương, theo quy định của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (có hiệu lực từ ngày 1-1-2010), đối với các quyết định hành chính của Nhà nước sai phải đền bù thiệt hại cho người dân, doanh nghiệp… thì trước hết phải dùng tiền ngân sách đền bù cho cá nhân, tổ chức bị thiệt hại, sau đó một hội đồng sẽ xem xét trách nhiệm để người ra quyết định phải bồi hoàn. “Có điều cho đến nay, quy định này gần như chưa thực hiện được nhiều” - ông Cương nhận định.
Ông Cương cho biết Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đã quy định việc bồi hoàn nhưng nếu vụ việc tới trên 46 tỉ đồng như vụ cưỡng chế mới đây ở huyện Sơn Tịnh - Quảng Ngãi mà trong trường hợp cơ quan chức năng phân xử dân đúng thì người chịu trách nhiệm (chủ tịch UBND huyện) dù có bán nhà cũng chẳng đủ tiền để bồi hoàn.
Còn theo luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ tịch Hội Luật gia TPHCM, Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước có hiệu lực từ ngày 1-1-2010 nhưng dường như vẫn chưa đi vào cuộc sống. “Báo chí đưa tin về khá nhiều vụ ban hành quyết định sai, gây thiệt hại cho công dân, doanh nghiệp nhưng số cán bộ, lãnh đạo bị kiểm điểm, cách chức và phải bồi hoàn tiền cho ngân sách Nhà nước gần như vắng bóng, không thấy nêu tên.
Như thế là không ổn về nhiều mặt” - ông Hậu đánh giá. Ông Hậu cho rằng đến nay, thực tế những quy định dường như mới chỉ đến đoạn bồi thường cho người dân; còn việc xử lý trách nhiệm, khoản tiền thu hồi từ người thi hành công vụ gần như chưa rõ ràng, công khai” - ông Hậu nói.
Cũng theo ông Nguyễn Sỹ Cương, Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước được phát triển từ Nghị định 47/CP năm 1997 về giải quyết bồi thường thiệt hại do công chức, viên chức Nhà nước, người có thẩm quyền của cơ quan tiến hành tố tụng gây ra nhưng trên thực tế khi có nghị định này rất ít trường hợp được thực hiện. “Còn đến lúc có luật thì cũng quy định không triệt để, thiếu thực tế và khó thực hiện” - ông Cương nhìn nhận.
Tuy nhiên, theo ông Cương, việc ra các quyết định hành chính sai có nhiều nguyên nhân như quy định pháp luật, chính sách sai, không phù hợp thực tiễn hay do việc vận dụng, thực thi sai các quy định; có trường hợp thì do CBCC nhận thức không đầy đủ, sai các quy định pháp luật dẫn đến việc ban hành quyết định sai.
Trong khi đó, cán bộ ở địa phương như các huyện, sở, ngành... không phải nơi nào cũng nắm chắc quy định pháp luật. Điển hình như vụ cưỡng chế, thu hồi đất của ông Đoàn Văn Vươn (huyện Tiên Lãng, Hải Phòng), sau này buộc ông chủ tịch, phó chủ tịch huyện bồi hoàn tiền cho dân là không đơn giản.
“Điều này cho thấy để giải quyết tận gốc những sự cố “Nhà nước mất ngân sách mà thực chất là tiền đóng thuế của dân” từ những quyết định hành chính sai vì mắc đủ thứ từ quy định pháp luật nhiều điểm còn bất cập, năng lực, trình độ nên việc nhận thức, vận dụng pháp luật sai lệch là rất khó và cần có giải pháp tổng thể. Chưa kể, Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước cũng phải xem xét để sửa đổi”- ông Cương nói
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Cục Bồi thường nhà nước theo dõi, nghiên cứu hoàn thiện pháp luật về Bồi thường nhà nước
4. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Bắt trưởng Phòng NN&PTNT huyện Gio Linh. Bài báo phản ánh: Ngày 28-1, Công an huyện Gio Linh (Quảng Trị) đã bắt khẩn cấp ông Nguyễn Văn Thành (Trưởng phòng NN&PTNT huyện Gio Linh, Trưởng ban Quản lý Dự án 661 Nam Bến Hải) do vi phạm các quy định về quản lý rừng.
Qua khám xét, công an điều tra đã thu giữ một số tài liệu liên quan đến việc Ban Quản lý Dự án 661 Nam Bến Hải cố ý bán 260 ha rừng hơn 10 năm tuổi tại xã Linh Thượng với giá rẻ hơn củi mà không thông qua đấu giá, sai quy định của Nhà nước.
Trước đó, tháng 7-2012, UBND tỉnh giao UBND huyện Gio Linh bán đấu giá diện tích rừng keo nói trên. Ông Thành được phân công phối hợp với Chi cục Kiểm lâm kiểm kê, đánh giá tài sản trên đất để tham mưu cho UBND huyện định giá. Sau đó, UBND huyện cử ông Thành tổ chức đấu giá 260 ha rừng. Sau khi ông Thành bán 140 ha rừng, tháng 9-2012, UBND tỉnh Quảng Trị đã có công văn yêu cầu dừng việc khai thác và kiểm tra, kiểm điểm các cá nhân liên quan. Tuy nhiên, ông Thành vẫn tiếp tục tổ chức đấu giá và bán 120 ha rừng còn lại cho bốn doanh nghiệp với giá 270 triệu đồng/120 ha (trung bình hơn 2 triệu đồng/ha)
Về vấn đề này, Văn phòng Bộ đề xuất Vụ Bổ trợ tư pháp tiếp tục thực hiện theo Công văn số 1235/VP-TH ngày 13/12/2012, Công văn số 1295/VP-TH ngày 25/12/2012 Văn phòng gửi Vụ Bổ trợ tư pháp
II- THÔNG TIN KHÁC
Báo Đất Việt có bài Đám tang công chức: Lại được viếng vòng hoa, rắc vàng mã. Bài báo phản ánh: Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch vừa ban hành Văn bản số 242/BVHTTDL-TCCB làm rõ một số nội dung tại Nghị định số 105/2012/NĐ-CP về tổ chức lễ tang cán bộ công chức, viên chức.
Có hai nội dung được điều chỉnh so với quy định ban hành ngày 17/12/2012 về việc viếng vòng hoa và rắc vàng mã trong đám tang công chức, viên chức.
Theo sự điều chỉnh này, Ban tổ chức lễ tang bố trí vòng hoa luân chuyển để đại diện các cơ quan, tổ chức, đơn vị Nhà nước đến viếng. Còn các đối tượng khác như: cá nhân, thân nhân của người từ trần có thể dùng vòng hoa hoặc lẵng hoa, bó hoa viếng tại các lễ tang cán bộ, công chức, viên chức.
Trong quá trình đưa tang từ nhà tang lễ hoặc gia đình đến nơi an táng hạn chế việc rắc vàng mã và khuyến khích không rắc vàng mã chứ không quy định là cấm không được rắc vàng mã.
Còn việc đốt vàng mã như nhà, xe, vật dụng sinh hoạt… tại nơi an táng vẫn không được phép thực hiện.
Tuy nhiên, trong văn bản điều chỉnh này không nhắc đến quy định không lắp cửa kính cho quan tài vốn gây nhiều tranh cãi nhất.
Trước đó, Nghị định 105/2012 của Chính phủ về quy định việc tổ chức tang lễ đối với cán bộ, công chức, viên chức được đưa ra đã gặp nhiều phản ứng.
Ngày 10/1, TS Lê Hồng Sơn - Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) ký văn bản "tuýt còi" Nghị định 105/2012 của Chính phủ về tổ chức tang lễ cán bộ, công chức, viên chức.
Trong đó có quy định tang lễ công chức không quá 7 vòng hoa, không rắc vàng mã, không sử dụng lắp kính quan tài. Nghị định đã được thông qua nhưng nhận được nhiều ý kiến trái chiều, trong đó có nhiều ý kiến cho rằng quy định đó là không hợp lý, không thể thực thi
Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật đã có Công văn ngày 15/01/2013 gửi Thứ trưởng Phạm Quý Tỵ để chỉ đạo; Văn phòng Bộ đề xuất Cục Kiểm tra văn bản tiếp thục theo dõi, đề xuất giải pháp