Trong buổi sáng ngày 14/10/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Thanh niên phản ánh: Theo bản tin phát lúc 5 giờ 30 sáng nay 14.10 của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương, hồi 4 giờ ngày 14.10, vị trí tâm bão số 10 ở vào khoảng 20,4 độ Vĩ Bắc; 107,3 độ Kinh Đông, trên khu vực vịnh Bắc Bộ, cách bờ biển các tỉnh Quảng Ninh - Thanh Hóa khoảng 100 km về phía Đông. Sức gió mạnh nhất ở vùng gần tâm bão mạnh cấp 9, cấp 10 (tức là từ 75 đến 102 km/giờ), giật cấp 11, cấp 12.
Dự báo trong 12 giờ tới, bão số 10 di chuyển chủ yếu theo hướng Tây, mỗi giờ đi được khoảng 5 - 10 km. Đến 16 giờ ngày 14.10, vị trí tâm bão ở vào khoảng 20,5 độ Vĩ Bắc, 106,3 độ Kinh Đông, trên khu vực các tỉnh Quảng Ninh - Thanh Hóa. Sức gió mạnh nhất ở vùng gần tâm bão mạnh cấp 8, cấp 9 (tức là từ 62 đến 88 km/giờ), giật cấp 10, cấp 11. Tính từ tâm bão vùng gió mạnh nguy hiểm từ cấp 6 trở lên có bán kính khoảng 200 km.
Do ảnh hưởng của bão kết hợp với hoạt động của không khí lạnh, khu vực vịnh Bắc Bộ có gió mạnh cấp 8, vùng gần tâm bão đi qua cấp 9, cấp 10, giật cấp 11, cấp 12. Biển động rất mạnh. Ở các tỉnh Quảng Ninh, Hải Phòng, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa có gió mạnh cấp 7, vùng gần tâm bão mạnh cấp 8, cấp 9, giật cấp 10, cấp 11; các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh và vùng đồng bằng Bắc Bộ có gió mạnh cấp 6, có nơi cấp 7, giật cấp 8. Vùng ven biển các tỉnh từ Quảng Ninh đến Thanh Hóa cần đề phòng nước biển dâng cao kết hợp với thuỷ triều cao từ 3 - 5 mét. Phía Đông Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ có mưa; riêng các tỉnh ven biển có mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to.
Báo cũng phản ánh: Sáng 13.10, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Trưởng ban chỉ đạo T.Ư về phòng chống tham nhũng đã chủ trì phiên họp thứ 11 của Ban chỉ đạo nhằm đánh giá các mặt hoạt động trong quý III/2009 và đề ra phương hướng hoạt động từ nay đến cuối năm 2009.
Sau khi nghe báo cáo và ý kiến đóng góp của các thành viên Ban chỉ đạo, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh giá, từ đầu năm đến nay, công tác phòng chống tham nhũng đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội, củng cố an ninh trật tự và ổn định chính trị đất nước. Việc phát hiện xử lý, kiểm tra, đôn đốc, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng nhận được sự quan tâm từ T.Ư đến địa phương; qua kiểm tra cho thấy hiện nay không còn những vụ việc lớn, gây nhức nhối trong dư luận tại các địa phương.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng lưu ý, một số giải pháp phòng ngừa tham nhũng chưa đạt hiệu quả cao, tính minh bạch tại một số lĩnh vực như thuế, đầu tư, đất đai, chi tiêu công còn thấp... Thủ tướng chỉ rõ, trong thời gian tới, Ban chỉ đạo T.Ư phòng chống tham nhũng và các ban, ngành hữu quan cần tiếp tục thực hiện đồng bộ các biện pháp trong hoạt động phòng chống tham nhũng, trên cơ sở đúng pháp luật, đúng quan điểm chính sách của Đảng và Nhà nước. Công tác phòng và chống tham nhũng phải luôn gắn với nhau, trong đó phòng ngừa đóng vai trò chính. Tiếp tục đẩy mạnh Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" gắn với với việc nêu cao trách nhiệm người đứng đầu, trách nhiệm cấp ủy trong công tác phòng chống tham nhũng...
2. Báo Nhân dân phản ánh: Nhân Ngày Doanh nhân Việt Nam, chiều 13-10, tại Văn phòng Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã gặp mặt Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam và các doanh nhân tiêu biểu đạt các Giải thưởng Sao Ðỏ, Sao Vàng đất Việt.Cùng dự, có các đồng chí: Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên T.Ư Ðảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ; Võ Văn Thưởng, Ủy viên dự khuyết T.Ư Ðảng, Bí thư thứ nhất T.Ư Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội LHTN Việt Nam.
Theo báo cáo của Hội LHTN Việt Nam, sau 16 năm hình thành và phát triển, đến nay, Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam có hơn 8.000 hội viên tại 56 tỉnh, thành phố trong cả nước. Hội đã từng bước khẳng định vai trò và vị trí trong xã hội, đặc biệt là trong các hoạt động xây dựng thương hiệu, hội nhập kinh tế quốc tế. Các giải thưởng do Hội triển khai thực hiện, như: Sao Ðỏ, Sao Vàng đất Việt, chương trình Thắp sáng tài năng kinh doanh trẻ... đã gây dấu ấn tốt đẹp và tạo được niềm tin đối với nhân dân và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, thời gian qua, các doanh nhân trẻ đã góp phần quan trọng vào bảo đảm an sinh xã hội bằng nhiều hoạt động và chương trình hành động cụ thể, thiết thực.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Thanh niên có bài "Triển khai 5 văn phòng thừa phát lại tại TP.HCM". Bài báo phản ánh: Sáng 13.10, Hội nghị triển khai công tác thí điểm chế định thừa phát lại (TPL) tại TP.HCM đã được tổ chức với sự tham dự của Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường, Sở Tư pháp TP.HCM.
Để triển khai thực hiện thí điểm chế định TPL tại TP.HCM, Sở Tư pháp TP.HCM đã và đang có nhiều hoạt động như: tổ chức biên soạn tài liệu phổ biến hoạt động, tập huấn để chuẩn bị cho việc bổ nhiệm TPL và thành lập văn phòng TPL. Theo kế hoạch, TP.HCM sẽ có 5 văn phòng TPL được cấp phép thành lập đóng ở các quận 1, 3, 5, 8, Tân Bình và Bình Thạnh. Mặc dù trong giai đoạn thí điểm chỉ có 5 văn phòng được cấp phép nhưng đến nay đã có vài chục người có đủ điều kiện theo quy định đăng ký tham gia lớp tập huấn về TPL để được xem xét bổ nhiệm.
Theo bà Ngô Minh Hồng, Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, chọn 5 địa phương này để thí điểm mở văn phòng TPL là do số lượng án và việc phải thi hành ở những địa phương này là rất lớn. Phạm vi hoạt động của các văn phòng TPL sẽ không giống văn phòng công chứng mà bị giới hạn theo địa hạt. “Chỉ được tác vụ trong phạm vi quận mà văn phòng trú đóng”, bà Hồng nói.
Xung quanh hoạt động thí điểm TPL, mới đây ngày 30.9, Bộ Tư pháp đã ban hành Thông tư hướng dẫn một số quy định về tổ chức và hoạt động của TPL. Theo đó, người được thi hành án có quyền yêu cầu văn phòng TPL xác minh điều kiện thi hành án; trường hợp một người có nhiều khoản được thi hành án khác nhau trong cùng một vụ án, do một người phải thi hành thì cùng một thời điểm chỉ được yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự hoặc TPL thi hành án; nếu các khoản thi hành do nhiều người khác nhau có nghĩa vụ thi hành thì có quyền yêu cầu cả hai nơi nói trên thi hành án riêng đối với từng khoản. Thông tư cũng quy định, trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận được văn bản của Trưởng văn phòng TPL đề nghị, Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự phải ra quyết định cưỡng chế, phê duyệt kế hoạch cưỡng chế.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Bị hao hụt đất vì địa chính đo sai?. Bài báo phản ánh: Năm 2008, giữa bà N. với hộ liền kề là ông Đ. xảy ra tranh chấp đất. Theo bà N., bà đã mua hai thửa đất kế nhau tại thị trấn Tân Châu, huyện Tân Châu, Tây Ninh. Mỗi thửa có bề ngang 4,5 m, tổng diện tích của hai thửa là 108 m2. Bà được huyện cấp giấy đỏ vào năm 2006. Nhưng nay đất của bà bị thiếu gần 2 m chiều ngang về hướng nhà ông Đ. Cho rằng đã bị ông Đ. lấn đất nên bà N. đã khởi kiện yêu cầu ông Đ. dời nhà để trả lại đất. Ngược lại, phía ông Đ. khẳng định không lấn chiếm đất. Nhà ông được xây trên phần đất do nhà nước tạm cấp có chiều ngang gần 5 m và ông đã ở ổn định từ năm 1990 đến nay nhưng chưa có điều kiện làm giấy đỏ.
Tháng 7-2008, tại phiên xử sơ thẩm, TAND huyện Tân Châu ghi nhận nhà ông Đ. có tên trong sổ mục kê, số thửa nhưng diện tích chỉ là 99 m2 (chiều ngang 3,8 m). Căn cứ vào cột mốc ranh đất do UBND huyện đo cắm, bản đồ và đo đạc thực tế thì đất bà N. còn thiếu 2,4 m chiều ngang do căn nhà của ông Đ. lấn sang. Do vậy, tòa sơ thẩm xử buộc ông Đ. phải dời nhà để trả đất cho bà N. Cuối năm 2008, tại phiên xử phúc thẩm, TAND tỉnh Tây Ninh cũng xử y án sơ thẩm. Tòa phúc thẩm cho rằng khiếu nại của ông Đ. không có cơ sở bởi phần đất ông đang sử dụng chưa được công nhận quyền sử dụng trong khi bà N. đã có giấy đỏ.
Thi hành án dân sự huyện Tân Châu đã hai lần ra quyết định cưỡng chế buộc ông Đ. giao đất nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện. Bởi ông Đ. đã nộp đơn khiếu nại UBND huyện Tân Châu với lý do cán bộ huyện đo đạc sai khiến diện tích nhà ông bị hụt trên bản đồ.
Được biết trước đây huyện Tân Châu có chủ trương di dời dân về khu vực này và tạm cấp đất cho mỗi hộ với chiều ngang 4,5 m. Năm 2003-2004, UBND huyện đo đạc lại theo hiện trạng sử dụng để thu tiền sử dụng đất, làm giấy đỏ. Ông Đ. cho biết khi đo đạc ông không ở nhà. Cán bộ đo mỗi hộ đủ 4,5 m chiều ngang từ hướng phía chợ Tân Châu đổ lại nhưng khi đo tới hộ sát nhà ông Đ. thì họ dừng lại. Sau đó, họ lại đo ngược từ nhà cuối cùng trở lại nhà ông Đ. Vì thế, các hộ đều đủ 108 m2, chỉ mỗi nhà ông ít hơn. Tháng 4-2009, tại buổi giải quyết khiếu nại, ông Đ. nêu nguyện vọng do còn năm hộ chưa xây nhà ổn định nên UBND huyện có thể chia lại để các nhà đều có số diện tích như nhau.
Chiều 7-10, trao đổi với phóng viên, ông Kiều Xuân Hùng, Phó phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Tân Châu, khẳng định bản đồ hiện trạng đã được lập chính xác, không sai sót. Trước đây, nói là bố trí đất cho dân với chiều ngang 4,5 m nhưng thực tế không được quy hoạch rõ ràng, không có bản vẽ mà chỉ nói miệng. Sau đó, người dân tự đến ở. Phải sau bốn năm kể từ thời điểm đề án sử dụng đất đã được phê duyệt thì ông Đ. mới nộp đơn khiếu nại. Bấy giờ, do nhiều hộ đã xây dựng nhà kiên cố nên việc điều chỉnh là không khả thi. Phòng đã báo cáo, đề nghị UBND huyện xem xét bởi các hộ liền kề nhà ông Đ. (đều đã được cấp giấy đỏ), không đồng ý giảm diện tích để giao thêm cho ông Đ.
Ông Đoàn Văn Muôn, quyền Trưởng Thi hành án huyện Tân Châu, cho biết bản thân ông khi xem xét hồ sơ cũng nhận thấy việc đo đạc trước đây chưa chặt chẽ. Tuy nhiên, bản án đã có hiệu lực nên ông Đ. phải có nghĩa vụ thi hành án. Cơ quan thi hành án đã hỏi ý kiến UBND huyện về vụ việc này và sẽ tổ chức cưỡng chế vào cuối năm nay.
Báo cũng có bài Phải sửa quy định trình giấy bảo hiểm khi đăng ký xe. Bài báo phản ánh: Từ phản ánh của Pháp Luật TP.HCM, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) vừa kiểm tra những bất cập quanh việc chủ xe cơ giới bị buộc phải xuất trình giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự còn hiệu lực khi làm thủ tục xin cấp đăng ký xe. Nội dung này được quy định trong Thông tư liên tịch 35 của liên bộ Tài chính - Công an ban hành tháng 2-2009 và Nghị định 103 của Chính phủ ban hành tháng 9-2008 về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.
Qua việc kiểm tra và kết quả làm việc với đại diện Vụ Pháp chế (Bộ Công an), Vụ Pháp chế và Cục Quản lý giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính)..., Cục Kiểm tra văn bản kết luận quy định nói trên tại Thông tư liên tịch 35 thực chất là nêu lại nội dung của Nghị định 103. Nhưng nội dung này chưa phù hợp với Luật Giao thông đường bộ, cũng như với Thông tư 06 của Bộ Công an ban hành tháng 3-2009 về việc cấp, thu hồi đăng ký, biển số các loại phương tiện giao thông cơ giới.
Cụ thể, Luật Giao thông đường bộ chỉ gắn việc cấp đăng ký, biển số với các yêu cầu về nguồn gốc hợp pháp và tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật, bảo vệ môi trường của xe chứ không có ràng buộc nào giữa cấp đăng ký xe với tham gia bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự chủ xe cơ giới. Luật cũng chỉ ràng buộc nghĩa vụ tham gia bảo hiểm bắt buộc với người lái xe tham gia giao thông bằng quy định khi điều khiển xe người đó phải mang theo giấy chứng nhận bảo hiểm. Tương tự, Thông tư 06 không hề yêu cầu khi đăng ký xe phải có giấy chứng nhận bảo hiểm còn hiệu lực. Ngoài ra, Cục cũng cho rằng quy định tại Thông tư liên tịch 35 và Nghị định 103 là thiếu thực tế, vì chưa hoàn tất đăng ký xe thì chưa thể có đủ thông tin để chủ xe thực hiện mua bảo hiểm và để công ty bán bảo hiểm điền vào giấy chứng nhận bảo hiểm.
Vì vậy, ngày 8-10, Cục Kiểm tra văn bản đã đề nghị Bộ Tài chính, Bộ Công an nghiên cứu, rà soát lại để tham mưu Chính phủ sớm sửa Nghị định 103, đảm bảo tính hợp pháp, thống nhất của nghị định trong hệ thống pháp luật và tạo điều kiện thuận lợi cho công dân khi làm thủ tục đăng ký, kiểm định phương tiện giao thông.
3. Báo An ninh Thủ đô có bài Thi hành án dân sự trong hình sự: Khó thực hiện. Bài báo phản ánh: Trong những bản án hình sự luôn đi kèm hình phạt bổ sung về phần dân sự. Có những bản án, thời gian thụ lý hồ sơ, xét xử chỉ trong vòng vài tháng nhưng thời gian thi hành án dân sự (THADS) “đi kèm” có khi kéo dài hàng năm. Thậm chí có những bản án vĩnh viễn chỉ nằm trên giấy. Thông thường một bản án hình sự luôn kèm theo những yếu tố dân sự. Bị cáo ngoài việc chấp hành án phạt tù do vi phạm pháp luật (chấp hành bản án hình sự), bị cáo còn phải chịu trách nhiệm dân sự như nộp một khoản tiền bồi thường cho người bị hại hay bị thu hồi tiền nộp vào ngân sách nhà nước... nhưng rất khó thực hiện vì trên thực tế, người dân thường nói nôm na là “đã đi tù rồi là coi như... hòa cả làng” hoặc “chết là hết”!
Ngày 11-9-2009, TAND TP Hà Nội đã đưa ra xét xử bị cáo Phạm Văn Tỉnh về hai tội giết người và cướp tài sản. Bị cáo Phạm Văn Văn Tỉnh (SN 1984, trú tại tổ 6, xã Yên Định, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định) làm thợ xây tại khu biệt thự Tây Hồ, phường Quảng An, quận Tây Hồ và quen ông Phan Quang Huy (SN 1955, trú tại xã Nhân Cao, huyện Nhân Thành, tỉnh Nghệ An) là bảo vệ khu biệt thự khu 1,3 ha cụm 3, phường Quảng An. Do cần tiền, Tỉnh đã dùng gậy đánh ông Huy đến chết để cướp tài sản trong ngôi nhà mà ông Huy đang bảo vệ. Căn cứ vào hồ sơ của vụ án và các tình tiết, lời tranh luận tại phiên tòa, HĐXX đã tuyên phạt Tỉnh mức án tử hình về tội giết người; 4 năm tù về tội cướp tài sản. Hình phạt chung cho cả hai tội danh là tử hình. Ngoài ra, về mặt dân sự, bị cáo phải bồi thường cho gia đình nạn nhân là 54 triệu đồng. Trong vụ án này, bị cáo phải chịu mức hình phạt cao nhất của pháp luật là tử hình, Tòa án đã tuyên “đúng người, đúng tội”. Tuy nhiên hình phạt dân sự bổ sung về việc bồi thường cho gia đình nạn nhân trên thực tế sẽ không thể thực hiện được khi bị cáo là người phải thi hành án đã chấp hành án tử hình.
Theo luật sư Nguyễn Mai Anh - Trưởng Văn phòng luật sư Mai Anh cho biết: “Các bản án khó thi hành về phần dân sự trong hình sự như trên hiện nay không phải là hiếm. Thực trạng chồng chéo, chia cắt hiện nay trong quản lý nhà nước và tổ chức thi hành án là một nguyên nhân làm hạn chế hiệu quả của công tác thi hành án nói chung trong đó có thi hành án phạt tiền, tịch thu tài sản… trong bản án hình sự”.
Theo ông Phạm Anh Dũng - THADS Hà Nội, trên thực tế, những bản án hình sự có yếu tố dân sự như thế rất khó để thi hành án. Chưa nói đến việc bản án dân sự dù có hiệu lực pháp luật thì số tiền bồi thường của bị cáo đối với bị hại cũng còn nhiều thủ tục mới có thể thi hành. Trước hết, đương sự trong bản án muốn được thi hành án thì phải... làm đơn gửi lên Phòng thi hành án. Đơn gửi đi rồi, đương sự còn thắc thỏm không biết ngày nào cơ quan thi hành án sẽ bắt tay vào việc? Công việc nếu được tiến hành sẽ kéo dài bao lâu? Và sẽ kết thúc ra sao? Phần lớn lượng án tồn đọng hiện nay đều xuất phát từ nguyên nhân: các bị cáo không có tài sản, thời gian thụ hình lâu (chấp hành án phạt tù)… Ông Phạm Anh Dũng cũng cho biết, theo quy định, sau khi đã chấp hành án một thời gian hoặc ra tù, nếu người phải THA gặp khó khăn thì họ sẽ được xem xét miễn, giảm một phần hoặc toàn bộ trách nhiệm dân sự. Lúc đó, họ chỉ cần có đơn trình bày gửi cơ quan THA cùng các giấy tờ liên quan. Sau khi nhận đầy đủ hồ sơ, cơ quan này sẽ gửi qua VKS, Tòa án để thành lập hội đồng xem xét.
Quy định là thế nhưng hầu như không ai làm đơn bởi sau khi thụ án về, những người phải thi hành phần còn lại của bản án hầu hết bị coi là những kẻ “tứ cố vô thân” và “bất cần đời”. Với tâm lý đã thụ hình là hết trách nhiệm, nên có vụ, chấp hành viên làm đơn miễn giảm trách nhiệm dân sự, người phải THA chỉ cần ký tên vào mà vẫn từ chối, trốn tránh… Dĩ nhiên cơ quan THA sẽ không khép lại được các vụ việc này và án tồn đọng là điều không thể tránh khỏi.
Đã có không ít ý kiến đề xuất khi giải quyết án, ngay từ đầu các cơ quan tố tụng nên có sự quan tâm đúng mức về phần dân sự. Ngay cả quá trình điều tra cũng nên kê biên “càng nhanh, càng tốt” để tránh việc tẩu tán tài sản. Tòa cũng nên chú tâm giải quyết phần dân sự cho đúng luật, chính xác, tránh tuyên án chung chung, phải giải thích nhiều lần hoặc hủy án để xử lại. Bên cạnh đó, những người thực thi công tác thi hành án cũng đã kiến nghị nên có một pháp lệnh riêng về THA dân sự trong hình sự. Bởi đối tượng phải THA là các phạm nhân đang thụ hình trong trại giam nên quá trình THA dân sự đối với họ rất nhiêu khê và thường không có kết quả.
4. Báo Lao động phản ánh: Trao giải cuộc thi viết "Doanh nhân tôn vinh pháp luật" lần 2 - Chương trình do Báo Pháp Luật VN (Bộ Tư pháp) tổ chức ngày 12.10 tại Hà Nội, nhân dịp Ngày Doanh nhân VN (13.10). Cuộc thi kéo dài 8 tháng, thu hút 150 bài viết của các nhà báo, cộng tác viên phản ánh DN tiêu biểu chấp hành pháp luật, kinh doanh hiệu quả, tạo việc làm tốt cho lao động.
BTC trao 12 giải thưởng cho các tác giả, 20 kỷ niệm chương cho DN tiêu biểu. Năm 2010, cuộc thi viết "Doanh nhân tôn vinh pháp luật" sẽ được tổ chức thường niên và sẽ xét tặng cúp Doanh nghiệp tiêu biểu chấp hành pháp luật.