Vị luật sư vì cộng đồng

Khi luật sư làm… biên kịch

“Việc trợ giúp pháp lý và tư vấn pháp luật miễn phí cho cộng đồng, dù không phải là nghĩa vụ bắt buộc của Luật sư (LS) nhưng từ ý thức trách nhiệm nghề nghiệp, tôi thấy mình cần phải làm và làm thật tốt để xã hội thêm nhiều người hiểu biết pháp luật, từ đó giảm bớt những chuyện không hay xảy ra”, LS Lê Ngọc Hà, Trưởng Văn phòng LS Đa Phúc (Đoàn LS Hà Nội) mở đầu cuộc trò chuyện bằng chia sẻ giản dị.

Nhận thức được vai trò quan trọng của việc bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho học sinh (HS), LS Hà nhận thấy công việc này đang gặp nhiều khó khăn, vì lực lượng am hiểu pháp luật làm công tác bồi dưỡng kiến thức pháp luật trực tiếp trong các trường học hầu như không có. Trong khi đó, môn Giáo dục công dân của chương trình giáo dục phổ thông, dù lồng ghép một số kiến thức cơ bản về pháp luật nhưng lại thiếu tính thực tế, không bám sát thực tiễn cuộc sống.

“Nhiều lần nghe những câu chuyện về bạo lực học đường, chuyện HS xúc phạm bạn bè, thầy cô rồi quay video clip đăng tải lên mạng xã hội; việc HS bị lạm dụng tình dục bởi chính những người thân thiết với mình… đã thôi thúc tôi xây dựng những chương trình, nội dung pháp luật phù hợp với đối tượng học đường để trò chuyện, tư vấn cho các em”, LS Hà cho hay.

Để chương trình thêm ý nghĩa, những năm gần đây, ông thường tổ chức các buổi tuyên truyền, tư vấn đúng Ngày Pháp luật Việt Nam (9/11). Nội dung các buổi tư vấn rất đa dạng, từ kiến thức pháp luật về phòng chống bạo lực học đường, chống xâm hại tình dục, bóc lột sức lao động trẻ em, đến an toàn giao thông, tư vấn dùng mạng xã hội thông minh, an toàn…

Để HS dễ nhớ, dễ hiểu, LS Hà luôn sáng tạo ra những hình thức tuyên truyền mới lạ, hấp dẫn bằng cách thông qua các vở kịch do chính các em HS trong trường thực hiện. Kết thúc vở kịch là những tình huống pháp lý đặt ra để HS tìm hiểu và trả lời. Sau đó LS sẽ giải đáp để các em hiểu rõ hơn.

Trong các chương trình tư vấn, LS Hà không né tránh những vấn đề nhạy cảm. “Những câu hỏi HS đặt ra nhiều khi liên quan đến vấn đề giáo dục về giới tính, tình dục… Chúng ta không nên né tránh. Vì nếu không giải thích thì các con cũng sẽ tự tìm hiểu, mà tìm hiểu không có sự dẫn dắt đúng hướng thường dễ dẫn đến sự lệch lạc. Do đó, mình phải có trách nhiệm tư vấn để các con biết cách phòng ngừa, tránh tình trạng các con đang bị lợi dụng mà không biết. Đồng thời hướng dẫn các con cách xử lý trong tình huống chẳng may gặp nguy hiểm như bị cướp, trấn lột, xâm hại…”, ông nói.

Sau mỗi chương trình tư vấn, LS Hà còn mua hàng trăm đầu sách luật tặng cho Tủ sách pháp luật của các trường, bởi ông quan niệm, khi môi trường học đường ngày càng được cải thiện thì HS không chỉ giỏi về văn hóa mà còn am hiểu cả kiến thức pháp luật.

Với những việc làm thiết thực như vậy, liên tục gần 10 năm nay, năm nào LS Hà cũng dành thời gian cho các chương trình tư vấn pháp luật miễn phí tại các trường THCS và THPT trên địa bàn Hà Nội. Đến đâu, ông cũng được các HS hồ hởi đón nhận, chăm chú lắng nghe.

Thuyết phục đối tượng truy nã ra đầu thú

LS Hà còn là thành viên Trung tâm Tư vấn pháp luật thuộc Liên đoàn LS Việt Nam; thành viên Ban tuyên truyền và trợ giúp pháp lý của Đoàn LS Hà Nội; hòa giải viên, đối thoại viên của Trung tâm hòa giải, đối thoại TAND quận Hai Bà Trưng (Hà Nội); giảng viên thỉnh giảng của Học viện Tư pháp (Bộ Tư pháp).

Với những trọng trách đó, hàng năm, mỗi khi bước vào tháng cao điểm thi đua hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam, ngoài việc tổ chức các chương trình tư vấn pháp luật học đường, ông đều chủ động lập kế hoạch cho Văn phòng LS Đa Phúc tổ chức các hoạt động tư vấn pháp luật qua Tổng đài Tư vấn pháp luật tự động; trợ giúp pháp lý lưu động cho cộng đồng, đặc biệt những địa phương dân cư sinh sống chủ yếu bằng nghề nông, kinh tế gặp nhiều khó khăn, khả năng tiếp cận với kiến thức pháp luật còn thấp. Tất cả đều miễn phí.

Với quan niệm “người bị mất quyền tự do cũng có quyền được tư vấn pháp lý”, nhiều năm qua, LS Hà đã cùng với Trung tâm tư vấn pháp luật (Liên đoàn LS Việt Nam), kết hợp Câu lạc bộ LS Long Biên tổ chức nhiều chương trình về các trại cải tạo, như Trại giam Xuân Nguyên (Hải Phòng)… để tuyên truyền và giải đáp pháp luật cho các phạm nhân.

Lý giải cho hoạt động này, LS Hà nhận định, trong quá trình phạm nhân cải tạo thì ở bên ngoài cuộc sống có những diễn biến pháp lý xảy ra mà họ không biết cách giải quyết. Ví dụ, vợ (chồng) của họ yêu cầu ly hôn, vấn đề chia tài sản, chăm sóc con cái và giải quyết các vấn đề liên quan đến nợ chung, nợ riêng cũng phát sinh nhiều vướng mắc, ảnh hưởng đến quyền lợi, nghĩa vụ của phạm nhân và cần được giải quyết, trong khi hầu như không có ai đứng ra giúp đỡ họ về pháp lý.

Mỗi buổi tư vấn pháp luật như vậy có hàng ngàn phạm nhân tham gia. Ngoài những tình huống pháp lý do người tham dự đặt ra, LS Hà cũng chú trọng đến các nội dung về tạm tha, tha tù trước thời hạn, khi nào đại xá, đặc xá? Cùng với đó là tuyên truyền những quy định pháp luật liên quan như tội Trốn khỏi nơi giam giữ sẽ chịu hậu quả, hình phạt ra sao? “Tôi cho rằng đây cũng là kênh vừa giáo dục, vừa răn đe để phòng ngừa những vi phạm pháp luật ngay trong quá trình họ đang bị giam giữ”, LS Hà nhấn mạnh.

LS Hà luôn trăn trở với việc làm thế nào để mọi người dân đều được cập nhật kiến thức pháp luật, được bình đẳng trong các quan hệ pháp lý. Cũng chính vì vậy, có những năm, ông xây dựng 10-12 chương trình tư vấn, trợ giúp pháp lý cho cộng đồng. Trong 14 năm hành nghề LS, ông còn giải đáp hàng nghìn tình huống tư vấn pháp luật miễn phí qua điện thoại.

Tháng 6/2021 vừa qua, LS Hà đã trực tiếp vận động, thuyết phục được một đối tượng bị truy nã toàn quốc về hành vi “Giết người” ra đầu thú tại Công an Hà Nội, giúp CQĐT sớm giải quyết vụ án.

Mang trong mình nhiệt huyết được cống hiến, LS Hà nói sẵn sàng đi đến bất cứ đâu để phục vụ người dân, không đòi hỏi bất cứ chế độ gì. Mưa to gió lớn, đường sá vùng sâu, vùng xa khó khăn, ông vẫn thuê taxi, xe ôm để mang kiến thức pháp luật đến với bà con, tạo nên hình ảnh đẹp của người LS, xứng đáng với sự tin cậy của xã hội. Ông cười: “Đó là trọng trách của những LS. Tôi luôn cảm thấy hạnh phúc khi được sẻ chia những hiểu biết pháp luật đến với mọi người ”.